Działalność nierejestrowana – komu się opłaca i jak ją prowadzić?

Działalność nierejestrowana (często nazywana też działalnością nierejestrową lub potocznie „działalnością bez firmy”) to forma legalnego zarabiania, która nie wymaga rejestracji działalności gospodarczej w CEIDG ani opłacania składek ZUS. Jest to rozwiązanie stworzone przede wszystkim z myślą o osobach, które chcą przetestować swój pomysł na biznes, dorobić do etatu, prowadzić drobny handel lub oferować usługi okazjonalne – bez skomplikowanych formalności.

Instytucja działalności nierejestrowanej została wprowadzona ustawą Prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 r. (Dz.U. 2018 poz. 646). Zgodnie z art. 5 tej ustawy, za działalność nierejestrowaną uznaje się działalność wykonywaną na własny rachunek, w sposób ciągły, ale o niewielkich przychodach, która nie wymaga rejestracji jako działalność gospodarcza, pod warunkiem spełnienia określonych warunków.

W praktyce oznacza to, że osoba fizyczna może oferować produkty lub usługi i legalnie zarabiać, dopóki nie przekroczy ustalonego limitu miesięcznego przychodu oraz nie prowadziła działalności gospodarczej w ostatnich 60 miesiącach.

Działalność nierejestrowana to idealny sposób na sprawdzenie, czy pomysł na biznes ma potencjał – bez konieczności ponoszenia kosztów związanych z ZUS czy rejestracją firmy.

Różnice między działalnością nierejestrowaną a gospodarczą

Kto może prowadzić działalność nierejestrowaną?

Nie każdy może skorzystać z tej formy działalności. Aby móc legalnie zarabiać w ramach działalności nierejestrowanej, należy spełnić kilka warunków określonych w ustawie.

Warunki, które trzeba spełnić:

• Limit przychodów – miesięczny przychód z działalności nie może przekroczyć 75% minimalnego wynagrodzenia brutto (w 2025 roku: 3181,50 zł). Przychód rozumiany jest jako kwota brutto – czyli wszystko, co wpływa od klientów (bez pomniejszania o koszty).
• Brak zarejestrowanej działalności gospodarczej – w ciągu ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie można było prowadzić zarejestrowanej działalności gospodarczej.
• Działalność wykonywana osobiście – bez zatrudniania pracowników.
• Działalność nieobjęta koncesją, zezwoleniem lub wpisem do rejestru działalności regulowanej – np. nie można prowadzić działalności związanej z alkoholem, lekami, ochroną czy transportem osób bez licencji.
• Działalność musi być zgodna z prawem i nie może naruszać przepisów szczególnych – np. przepisów sanitarnych, skarbowych, RODO itd.

Kiedy nie można skorzystać z tej formy?

Działalność nierejestrowana nie jest dostępna dla wszystkich. Nie mogą z niej skorzystać osoby, które:

• prowadziły działalność gospodarczą w ostatnich 5 latach,

• mają zamiar przekroczyć miesięczny limit przychodów (nawet jednorazowo),

• chcą świadczyć usługi wymagające wpisu do rejestru działalności regulowanej (np. detektyw, ochroniarz),

• planują współpracę z dużą liczbą klientów i skalowanie sprzedaży,

• potrzebują umów z firmami lub kontrahentami, którzy wymagają NIP-u i pełnej faktury VAT.

Ile można zarobić w działalności nierejestrowanej?

Limit przychodów w 2025 roku

W 2025 roku maksymalny miesięczny przychód z działalności nierejestrowanej nie może przekroczyć 3 499,50 zł brutto. Jest to dokładnie 75% minimalnego wynagrodzenia brutto za pracę, które od stycznia 2025 roku wynosi 4 666 zł. Limit ten jest aktualizowany co roku i należy go każdorazowo sprawdzać, planując działania w tej formie działalności.

Warto pamiętać, że mowa o przychodzie należnym, czyli całej kwocie uzyskanej od klientów – bez pomniejszania jej o koszty materiałów, narzędzi czy usług towarzyszących. Nawet jeśli klient nie zapłacił jeszcze za wykonaną usługę, a została ona już zrealizowana, kwota powinna być zaliczona do przychodu w danym miesiącu.

Co się stanie po przekroczeniu limitu?

Przekroczenie dopuszczalnego limitu przychodów w działalności nierejestrowanej skutkuje obowiązkiem zarejestrowania działalności gospodarczej w CEIDG. Należy to zrobić w ciągu 7 dni od momentu, w którym przekroczono próg. Nie ma znaczenia, czy limit został przekroczony jednorazowo czy systematycznie – liczy się sam fakt przekroczenia kwoty.

Brak rejestracji w wymaganym czasie może skutkować poważnymi konsekwencjami, takimi jak:

• obowiązek zapłaty zaległych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne (ZUS),

• kary finansowe za prowadzenie działalności bez rejestracji,

• dodatkowe zobowiązania wobec urzędu skarbowego.

Z tego względu warto śledzić swoje przychody na bieżąco, prowadząc prostą ewidencję – nawet w arkuszu kalkulacyjnym.

Jak zacząć prowadzić działalność nierejestrowaną?

Krok po kroku – bez rejestracji w CEIDG

Rozpoczęcie działalności nierejestrowanej jest wyjątkowo proste i nie wymaga wizyt w urzędzie ani skomplikowanych formalności. Wystarczy:

1. Zweryfikować warunki – upewnić się, że nie prowadzono działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy i że miesięczne przychody nie przekroczą 75% minimalnego wynagrodzenia brutto.

2. Rozpocząć działalność – można zacząć świadczyć usługi lub sprzedawać produkty bez konieczności rejestracji firmy.

3. Prowadzić ewidencję przychodów – nie ma obowiązku pełnej księgowości, ale dobrze jest prowadzić prostą ewidencję sprzedaży, by monitorować limity i przygotować się do ewentualnego rozliczenia w PIT.

4. Przygotować się na roczne rozliczenie – przychody należy wykazać w deklaracji PIT-36 w części dotyczącej „innych źródeł przychodów”.

Jak dokumentować sprzedaż?

W działalności nierejestrowanej nie ma obowiązku wystawiania faktur ani rachunków – chyba że klient wyraźnie o to poprosi. Wówczas należy wystawić dokument sprzedaży, który zawiera:

• datę wystawienia,

• numer dokumentu,

• imię i nazwisko (lub nazwę) sprzedawcy i nabywcy,

• opis sprzedanego towaru lub wykonanej usługi,

• pełną kwotę do zapłaty (brutto).

Nie trzeba posiadać NIP-u ani być zarejestrowanym podatnikiem VAT, o ile nie przekracza się rocznego limitu zwolnienia z VAT (obecnie 200 000 zł) i nie świadczy się usług, które podlegają obowiązkowi rejestracji.

Dobrą praktyką jest prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, np. w Excelu, notesie lub dedykowanej aplikacji. Taki rejestr pomaga w rozliczeniu rocznym oraz jest przydatny w przypadku kontroli.

Obowiązki przy działalności nierejestrowanej

Choć działalność nierejestrowana jest uproszczoną formą zarobkowania i nie wymaga formalnego wpisu do CEIDG ani opłacania składek ZUS, to nie oznacza, że jest całkowicie wolna od obowiązków prawnych i podatkowych. Osoby prowadzące taką działalność nadal muszą przestrzegać przepisów podatkowych, konsumenckich oraz – w określonych przypadkach – RODO.

Podatki i obowiązek rozliczenia w PIT-36

Przychody uzyskane z działalności nierejestrowanej podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej (12% i 32%). Osoba prowadząca taką działalność ma obowiązek wykazać przychód w zeznaniu rocznym PIT-36, w części dotyczącej innych źródeł dochodu – jako dochód z działalności nierejestrowanej.

Nie trzeba odprowadzać zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku, ale na koniec roku trzeba:

• zsumować wszystkie przychody,

• odjąć od nich koszty (jeśli były dokumentowane),

• obliczyć dochód i zapłacić podatek zgodnie z obowiązującą skalą.

👉 Ważne: W przypadku działalności nierejestrowanej nie można skorzystać z ryczałtu ani podatku liniowego.

RODO, regulamin i prawo konsumenta

Prowadzenie sprzedaży – nawet w formie nierejestrowanej – wiąże się z obowiązkiem przestrzegania przepisów o ochronie konsumentów oraz RODO (jeśli przetwarzane są dane osobowe, np. adresy e-mail klientów).

Co należy przygotować?

1. Regulamin sprzedaży – wymagany szczególnie przy sprzedaży online (np. przez media społecznościowe, sklep lub platformy typu Allegro, OLX, Etsy). Powinien zawierać informacje o warunkach zwrotu, reklamacji, dostawy i płatności.

2. Polityka prywatności (RODO) – wymagana, jeśli zbierane są jakiekolwiek dane osobowe klientów (np. w formularzu zamówienia, zapisu na newsletter).

3. Prawo do odstąpienia od umowy – konsument kupujący online ma 14 dni na zwrot towaru bez podania przyczyny (z pewnymi wyjątkami, np. produkt cyfrowy, który został pobrany).

👉 Pamiętaj: Brak spełnienia obowiązków informacyjnych wobec klienta może skutkować odpowiedzialnością cywilną lub karami od UOKiK.

Obowiązki wobec urzędu skarbowego

Choć działalność nie jest rejestrowana w CEIDG ani VAT, to urząd skarbowy wciąż ma prawo do kontroli. W praktyce oznacza to, że:

• należy dokumentować wszystkie przychody (np. w formie ewidencji przychodów),

• na żądanie urzędu trzeba przedstawić rachunki, notatki, potwierdzenia przelewów,

• w razie wezwania, trzeba wykazać dochód w deklaracji PIT-36 i ewentualnie zapłacić należny podatek.

Dodatkowo, jeśli klient zażąda rachunku lub faktury – trzeba go wystawić, nawet jeśli nie posiada się firmy ani NIP-u.

Jak rozliczać koszty i przychody?

Książka przychodów – czy jest potrzebna?

W przypadku działalności nierejestrowanej nie ma obowiązku prowadzenia pełnej księgi przychodów i rozchodów (KPiR), która jest wymagana przy zarejestrowanej działalności gospodarczej.

Jednak dla własnego bezpieczeństwa i przejrzystości, zaleca się prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów – np. w Excelu lub zeszycie. Powinna ona zawierać:

• datę sprzedaży,

• numer transakcji lub dokumentu,

• rodzaj sprzedanego towaru lub usługi,

• kwotę brutto,

• formę zapłaty (gotówka/przelew),

• ewentualne koszty zakupu materiałów (jeśli istnieją).

Dzięki temu łatwo można podsumować roczne przychody i przygotować się do rozliczenia podatkowego.

Czy można wystawiać faktury lub rachunki?

Tak, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną może wystawiać faktury i rachunki, mimo że nie ma firmy ani NIP-u. W takim przypadku:

• wystarczy użyć własnych danych (imię i nazwisko, adres),

• w polu „NIP” wpisać „brak” lub zostawić puste,

• dodać opis usługi lub towaru, datę i kwotę brutto,

• numerować dokumenty w sposób ciągły.

Jeśli klient tego nie żąda, wystawianie rachunku nie jest obowiązkowe, ale warto prowadzić ewidencję dla celów podatkowych i dowodowych.

Uwaga na VAT

Działalność nierejestrowana z zasady korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, ale trzeba pilnować limitu 200 000 zł rocznego przychodu (praktycznie niemożliwego do przekroczenia w tej formie).

Wyjątki: jeśli sprzedajesz produkty lub usługi objęte obowiązkiem rejestracji do VAT (np. usługi doradcze, prawne, elektroniczne), może zaistnieć konieczność rejestracji do VAT i wystawiania faktur VAT.

Czy trzeba płacić ZUS przy działalności nierejestrowanej?

Składki a działalność nierejestrowana

Jednym z głównych powodów, dla których wiele osób decyduje się na rozpoczęcie działalności nierejestrowanej, jest fakt, że nie trzeba płacić składek ZUS. Jest to ogromna oszczędność – szczególnie na początku, kiedy przychody są jeszcze niewielkie, a każdy koszt może decydować o opłacalności działalności.

Działalność nierejestrowana nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, ponieważ osoba ją prowadząca nie jest uznawana za przedsiębiorcę w świetle ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dzięki temu można działać bez ryzyka konieczności odprowadzania składek miesięcznych, które w przypadku działalności gospodarczej w 2025 roku przekraczają 1800 zł miesięcznie (w tym składka zdrowotna).

Co z ubezpieczeniem zdrowotnym?

To pytanie często pojawia się wśród osób rozważających działalność nierejestrowaną. Odpowiedź brzmi: nie ma obowiązku opłacania składki zdrowotnej, ale trzeba mieć inną podstawę ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli chce się korzystać z publicznej służby zdrowia.

Najczęstsze przypadki:

• Praca na etacie lub umowie zlecenie – ubezpieczenie zdrowotne zapewnia pracodawca/zleceniodawca

• Status studenta do 26. roku życia – ubezpieczenie przez uczelnię lub rodzica

• Osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy – ubezpieczenie przez urząd

• Osoby ubezpieczone jako członek rodziny – np. przez współmałżonka

Jeśli ktoś nie ma żadnej podstawy ubezpieczenia, może zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ i opłacać składkę samodzielnie. Nie jest to jednak obowiązkowe przy prowadzeniu działalności nierejestrowanej.

Dla kogo to się naprawdę opłaca działalność nierejestrowana?

Działalność nierejestrowana a testowanie pomysłu

Działalność nierejestrowana to doskonałe rozwiązanie dla osób, które chcą przetestować swój pomysł na biznes w bezpiecznych warunkach, bez ryzyka finansowego i zbędnych formalności. To także forma legalnego dorabiania dla osób, które mają inne źródło dochodu, ale chcą rozpocząć coś własnego – na małą skalę.

Najczęściej korzystają z niej osoby:

• chcące zacząć zarabiać na pasji (np. szycie, rękodzieło, fotografia, tworzenie biżuterii),

• prowadzące drobne usługi lokalne (np. korepetycje, manicure, masaż),

• sprzedające produkty cyfrowe (e-booki, PDF-y, medytacje, nagrania),

• oferujące okazjonalne konsultacje (np. astrologiczne, psychologiczne, coachingowe),

• testujące ofertę w social mediach (np. na Instagramie lub Etsy),

• młode mamy, studentki i freelancerzy na starcie kariery.

Idealne branże dla działalności nierejestrowanej

Nie wszystkie działalności nadają się do prowadzenia w formie nierejestrowanej, ale wiele nisz idealnie się w niej mieści:

• Rękodzieło i handmade – makrama, ceramika, świeczki, dekoracje, biżuteria

• Produkty cyfrowe – e-booki, karty pracy, szablony, nagrania audio

• Usługi indywidualne – konsultacje, lekcje online, masaż, stylizacja paznokci

• Fotografia okolicznościowa – jeśli przychód jest okazjonalny i w granicach limitu

• Sprzedaż online – przez social media lub portale jak OLX, Vinted, Allegro Lokalnie

Dzięki temu, że nie trzeba opłacać ZUS, nawet niewielkie przychody mogą się opłacać – np. 2–3 zamówienia miesięcznie po 1000 zł brutto mogą generować realny zysk.

Jak przejść z działalności nierejestrowanej na gospodarczą?

Kiedy warto się zarejestrować?

Moment przejścia na działalność gospodarczą przychodzi zazwyczaj wtedy, gdy:

• zaczynasz przekraczać miesięczny limit przychodu (2025: 3499,50 zł),

• planujesz nawiązywać współpracę B2B z większymi firmami, które wymagają faktur z NIP-em,

• chcesz rozwijać biznes i skalować przychody,

• planujesz zatrudniać innych lub korzystać z dotacji,

• chcesz budować markę i formalizować swoją obecność na rynku.

Działalność gospodarcza daje większe możliwości – np. rozliczenia w VAT, leasing, kredyt, zatrudnianie ludzi – ale wiąże się z obowiązkiem opłacania ZUS i prowadzenia księgowości.

Działalność nierejestrowana krok po kroku 

1. Zarejestruj działalność w CEIDG – online przez www.biznes.gov.pl, telefonicznie lub osobiście w urzędzie gminy.

2. Wybierz formę opodatkowania – ryczałt, zasady ogólne, podatek liniowy.

3. Zgłoś się do ZUS w ciągu 7 dni – najlepiej przez formularz CEIDG-1.

4. Załóż firmowe konto bankowe – jeśli planujesz współpracę z klientami B2B.

5. Zgłoś się do VAT, jeśli przekraczasz limit lub świadczysz usługi objęte VAT.

6. Rozpocznij księgowość – samodzielnie lub z biurem rachunkowym.

Przejście na działalność gospodarczą to naturalny etap rozwoju – warto go zaplanować z wyprzedzeniem, np. jeszcze przed przekroczeniem limitu, by nie działać w stresie.

Podsumowanie – czy warto prowadzić działalność nierejestrowaną?

Działalność nierejestrowana to niskokosztowy, legalny sposób na rozpoczęcie własnego zarabiania, który idealnie sprawdza się na początkowym etapie, podczas testowania pomysłu, budowania marki czy dorabiania do etatu.

Największe zalety:

• brak rejestracji w CEIDG,

• brak ZUS-u i składek,

• prostota działania i rozliczeń,

• minimum formalności,

• możliwość wystawiania rachunków i dokumentowania sprzedaży.

Wady:

• limit przychodu (w 2025 roku: 3499,50 zł brutto/mc),

• brak możliwości rozwoju większej firmy,

• brak ubezpieczenia, jeśli nie ma innej podstawy,

• konieczność samodzielnego rozliczenia w PIT.

Dla wielu osób to bezpieczna i opłacalna forma działania, która pozwala rozpocząć przygodę z przedsiębiorczością bez ryzyka i z możliwością szybkiego przekształcenia w pełnoprawną firmę.